Inleiding

Veel huizen in Nederland zijn voorzien van een centrale afzuiging. Deze centrale afzuiging zorgt er voor dat je huis altijd wordt geventileerd. Dat het belangrijk is om je huis te ventileren en dat je hiermee energie kan besparen hoeft hier niet toegelicht te worden dat is o.a. op MilieuCentraal mooi uitgelegd.

Normaal gesproken hebben we de ventilator op stand ‘1’ staan. In veel huizen zit de schakelaar waarmee je de ventilator kan bedienen in de keuken. Maar wanneer je in bad wil gaan wil je de ventilator naar stand ‘3’ zetten. Je wil dan natuurlijk niet naar de keuken lopen om de ventilatorschakelaar om te zetten. Je wil eigenlijk en in de keuken en in de badkamer de ventilatie kunnen schakelen van hoog naar laag.

Tijd dus om de soldeerbout op te warmen en wat te gaan maken.

Wat heb je nodig voor deze aanpassing:

• Een centraal ventilatiesysteem waarmee je de ventilatie in drie toeren kunt schakelen (hoog, midden, laag (en uit)) uitgevoerd met een bedraad systeem (meestal herkenbaar aan een perilex stekker bij de ventilator en een 3-standen schakelaar in de keuken);
• Een schroevendraaier met vijl om de “beveiligde” schroefjes los te kunnen draaien of een boormachine om deze schroefjes uit te boren;
• Een kruiskopschroevendraaier om de kabeltjes in de stekkerdoos los te schroeven;
• Kroonsteentjes (en eventueel lasklemmen), 230 V kabel en een inbouwdoos om het netjes weg te werken;
• Een multimeter waarmee je 230 V kan meten (of een spanningszoeker);
• Een Kaku APA3-1500R stekkerdoos met afstandbediening waarvan je een stekkerdoos wil openmaken om die om te bouwen;
• Gezond verstand en kennis van elektriciteit (of een vriend / buurman die je kan helpen);

Hoe schakelt een ventilatiesysteem?

Op de site van fok kun je zien hoe de drie-standen schakelaar werkt. Bij laagtoerenbedrijf van de ventilator staat er alleen spanning op L3. Bij middentoeren bedrijf staat er en spanning op L3 en op L2. Bij hoogtoeren bedrijf staat er spanning op L3 en op L1.

Voor het op afstand bedienen van de ventilatie hebben we een draadloze schakelaar nodig die spanning kan zetten op L1 of L2. Ik gebruik zelf de stand ¨midden¨ nooit, dus ik heb gekozen om een draadloze schakelaar te plaatsen waarmee ik spanning op L1 kan zetten.

Kijk goed na of jouw systeem ook met een driestandenschakelaar werkt en of je centrale ventilatie ook is aangesloten met een perilex stekker. Wanneer je dit nakijkt kun je ook een mooi plekje zoeken waar je de KaKu schakelaar kan monteren. Is er een klemmenstrook bij de ventilator waar je de schakelaar goed kan monteren? Of is er een mogelijkheid om voor het perilex stopcontact een aansluitdoos te monteren?

In de onderstaande foto’s zie je een voorbeeld van een perilex stekker.

Draadloos ventilatie schakelen met KaKu

Wanneer je de goede aanbieding afwacht kun je voor een redelijke prijs een KaKu setje van drie stekkerdozen en een bijbehorende afstandbediening kopen (APA3-1500R).

Voordat je de KaKu draadloze schakelaar open gaat maken is het handig om deze eerst te koppelen aan een afstandbediening en of aan je HomeWizard. Met deze stekkerdoos doe je dit door de stekkerdoos in het stopcontact te steken en op de draadloze ¨aan¨ schakelaar te drukken die je wil gebruiken.

Wat we nu gaan doen zorgt er voor dat je garantie gaat vervallen. Daarnaast ga je werken met elektriciteit. Werken met elektriciteit is gevaarlijk wanneer je dit niet zorgvuldig en op deskundige wijze doet.

Ik heb een van de stekkerdozen opengemaakt. KaKu heeft hierin een hindernis opgeworpen in de vorm van schroefjes die je niet zomaar kunt openmaken Je kunt dan kiezen om de schroeven uit te boren of door een schroevendraaier aan te passen zodat je de schroefjes er wel uit kunt draaien. Het gaat om de twee zichtbare schroefjes die je los moet draaien. Onder het typeplaatje zit ook een schroefgat, maar je kijkt hier tegen het printje aan en niet tegen een bijzonder soort schroefje (hier hoef je dus niets te doen).

In de onderstaande foto’s zie je achtereenvolgens een gesloten stekkerdoos met een aangepaste schroevendraaier. Vervolgens een geopende stekkerdoos en foto met de open stekkerdoos waar het beschermkapje van de wandcontactdoos vanaf is gehaald.

Foto’s: Het openen van de KlikAan-Klik uit APA3-1500R met een aangepaste schroevendraaier.

Ik heb het printje uit de stekkerdoos gehaald en deze in een inbouwdoos ingebouwd. Het printje is met de stekkerdoos verbonden met een blauwe (Nul) draad en twee zwarte draadjes. Het zwarte draadje met de witte streep komt overeen met de voeding en de fase (L). Het zwarte draadje zonder de witte streep komt overeen met de schakeldraad waarmee je de ventilator naar hoogtoeren kunt schakelen.

In de onderstaande foto zie je het los genomen printje gezien vanaf de bovenkant en vanaf de onderkant. KaKu past overigens verschillende merken relais toe. Ik heb blauwe, zwarte en oranje relais zien langs komen (technisch gezien is er geen verschil tussen de exemplaren).

Foto’s van de bovenzijde en de onderzijde van het printje met de kabeltjes losgeschroefd. Het zwarte draadje is de geschakelde draad, de zwart-witte draad is de voedingsdraad en de blauwe draad is de nul.

Werk het printje netjes weg in een kastje (er staat immers 230 V op het printje) en zet een kroonsteentje op de drie draadjes.

Aansluiten van je schakelaar op de ventilatie schakeling

Goed je hebt nu alles: een aangepaste KaKu draadloze schakelaar en een schema hoe je het op je ventilatie schakelaar moet aansluiten. Onder het kopje ¨hoe wordt het ventilatiesysteem geschakeld¨ hebben we gezien dat er door het ventilatie systeem 4 draden worden gebruikt (en als het goed is nog een geel/groene aarddraad). Deze zullen verschillende kleuren hebben (blauw voor nul en zwart voor de schakeldraden en misschien is bruin ook aanwezig voor de fasedraad. Aan de kleuren van de draadjes ga je dan ook niet zie welk draadje je op aan moet sluiten. Misschien kun je een gebruiksaanwijzing vinden waar je de informatie kunt vinden welk draadje wat doet. Zelf heb ik met een multimeter vastgesteld welk draadje wat doet.

Figuur: Wijze van aansluiten van de draadloze KaKu schakelaar. Bij het inschakelen van de schakelaar wordt (ook) met de KaKu schakelaar de ventilator naar hoogtoeren geschakeld.

In de bovenstaande figuur is in in schemavorm aangegeven hoe we de KaKu schakelaar moeten aansluiten op de bekabeling van de centrale ventilatie.

Dit heb ik gedaan door de schakelaar beneden op stand ¨1¨ te zetten. Vervolgens heb ik een meetklem aan de nul gehangen en een andere meetklem aan een andere (zwarte) draad gehangen. LET OP JE WERKT HIER MET 230 V DUS DOE DIT OP EEN VEILIGE EN DESKUNDIGE WIJZE. Dit doe je voor alle zwarte draden. Als het goed is meet je op een van de zwarte draden spanning en de overige zwarte draden voeren geen spanning. Om de draad waar spanning op stond doe je een plakker die je L3 noemt.

Vervolgens zet je de schakelaar beneden op ¨2¨. Weer meet je alle zwarte draden. Als het goed is meet je nu op L3 spanning en ook op een andere draad zal nu spanning staan. Hier doe je een plakker met L2 omheen.

Als laatste zet je de schakelaar beneden op ¨3¨. Ook nu meet je alle zwarte draden. Weer staat spanning op L3 en op een andere draad. Die noem je L1. Als het goed is staat er op L2 nu geen spanning.

Beter een keer teveel gemeten dan een keer te weinig. Maar doe het wel voorzichtig. Je kan ook een spanningszoeker in plaats van een multimeter gebruiken. Maar ja een multimeter heb je al voor rond een tientje en dat werkt net wat fijner en veiliger. Je meet steeds tussen de 0 (blauwe draad) en een van de zwarte draden.

Nu kun je de schakelaar in de keuken weer op “1” zetten. Haal nu ook de spanning van de ventilatie er af door de zekering er uit te halen of de automaat af te schakelen. De draadloze KaKu schakelaar zet je parallel aan de schakelaar ¨beneden¨. Je moet de blauwe draad van de draadloze schakelaar dus ¨bij¨ de bestaande blauwe draad aansluiten. Dit kun je doen door de bestaande blauwe draad door te knippen en hier een lasklem of kroonsteen tussen te zetten waar bij je de bestaande inkomende blauwe draad, de bestaande afgaande draad en het blauwe draadje van de KaKu doosje aan elkaar verbindt.

Hetzelfde doe je met de draad die je hebt gemarkeerd als L3. (WEET JE ZEKER DAT JE DE SPANNING VAN DE DRAAD AF HEBT GEHAALD DOOR DE ZEKERING ER UIT TE TREKKEN?). Knip de L3 kabel dan door kroonsteen er tussen en zet de zwart met witte kabel van de draadloze schakelaar er bij (dit is de voeding voor de KaKu set).

Hetzelfde doe je ook met de draad die je gemarkeerd hebt als L1. Ook deze knip je door. Kroonsteen (of lasklem ertussen) en verbinding van kabel L1 herstellen en de zwarte draad hierop aansluiten.

Dan wordt het tijd om te testen. Allereerst de driestanden schakelaar beneden in stand 1 zetten.

Dan spanning er op zetten. Als het goed is gaat eerst het KaKu lampje knipperen en na enige tijd brand het KaKu lampje constant. Als dit niet zo is, dan heb je het KaKu setje niet op L3 aangesloten maar op een andere draad (of er zit iets los). Spanning er af, meten wat er aan de hand is, corrigeren en opnieuw proberen (op een veilige manier).

Als het lampje brand kun je met je afstand bediening proberen of het werkt. Als je op de aan knop drukt hoor je het relais van de KaKu setje schakelen en gaat je ventilator in de stand ¨hoog¨ draaien.

Om situaties te voorkomen dat je KaKu schakelaar je ventilator naar de stand ¨hoog¨ schakelt en iemand beneden de ventilator ook in de stand ¨2¨ zet is het beter om de kabel ¨L2¨ door te knippen en netje te markeren en op twee kroonsteentjes af te monteren.

We hopen dat je veel plezier hebt van de schakeling. We hebben de situatie beschreven zoals we hem zelf hebben gezien en hoe we het hebben aangepakt. Je eigen situatie kan anders zijn of de KaKu schakelaar kan anders in elkaar zitten. Daarom blijf altijd zelf goed nadenken, let op je veiligheid en vraag hulp van een deskundige wanneer je twijfelt.  Je blijft altijd zelf verantwoordelijk voor je eigen project.