Ik heb nu een paar week allerlei KlikAanKlikUit schakelaars en sensoren in gebruik samen met de HomeWizard. Het is een betaalbaar systeem, maar heeft ook zeker z’n problemen. Het grootste probleem is eigenlijk dat je geen feedback krijgt van ontvangers.

De werking

Het moderne KlikaanKlikuit (KAKU, of in het Engels COCO) werkt volgens een heel simpel principe. Je koppelt een ontvanger aan een (of meer) zender(s) en kunt dan een “aan” of “uit” signaal sturen. Uiteraard kun je ook meer ontvangers naar dezelfde zender-code laten luisteren. Het is een radio-signaal, dus het maakt voor de zender niet uit hoeveel schakelaars ernaar luisteren.

Het koppelen gaat vrijwel altijd op dezelfde manier; je drukt op de ontvanger op een knop en binnen een bepaalde tijd stuur je een “aan” signaal erheen en vanaf dat moment luistert die ontvanger naar dat signaal. Als je tijdens het koppelen op “uit” drukt, wordt de koppeling verbroken.

Het oude KAKU-systeem werkte met draaischijfjes waarmee je een “unieke” code instelde op een zender. Het aantal combinaties is dan ook beperkt. In het nieuwe systeem (de artikelnummers met een “A” vooraan) heeft elke zender een unieke 28-bit code en is de kans dat je buren dezelfde code gebruiken dus echt klein. Helaas zijn beide systemen niet uitwisselbaar. Let hier dus op bij de aanschaf van sensoren, aangezien de oude serie soms voor aantrekkelijke prijzen verkocht wordt. (zoals de PIR-2050) HomeWizard kan wel met beide systemen overweg, maar je kunt dus niet zomaar een oude sensor aan een nieuwe ontvanger koppelen. (of andersom)

Druk bevolkte band

Het KAKU-systeem werkt op 433.92 MHz en dat is inmiddels al een aardig druk bevolkte band aan het worden. Denk aan weerstations, draadloze thermometer, auto-alarm/slot, etc. Veel van die zenders zijn ook alleen maar zenders, dus “zien” ze niet dat er al iemand aan het zenden is en babbelen ze er zo doorheen. Soms is het niet eens ‘babbelen’, maar echt ‘schreeuwen’ wanneer de batterijen bijna leeg zijn. Hierdoor komt het nogal eens voor dat een verzonden pakketje niet goed over komt. Wanneer zoiets bij andere protocollen zoals Zigbee, of WiFi gebeurt, dan stuur je het pakketje nogmaals. Echter bij KAKU krijg je geen bevestiging, dus heb je geen idee of het aangekomen is.

Wanneer je een lamp aan wilt doen met een wandschakelaar of een afstandsbediening, dan zie je dat er niets gebeurt, dus druk je nogmaals. Wanneer je het laat schakelen door een automatisch systeem als de HomeWizard, dan gebeurt er dus niets.

Zo heb ik bijvoorbeeld een bewegingssensor buiten, die het buitenlicht aandoet, en een magneet-sensor op de voordeur die het licht in de gang aandoet. Kom je van buiten naar binnen dan gaat het allemaal goed, omdat er redelijk wat tijd zit tussen de reactie van beide sensoren, maar ga je van binnen naar buiten dan reageren ze vrijwel tegelijk en dus overstemmen ze elkaar. Gevolg is dan dat vaak geen enkele lamp aangaat.

Een andere vorm van storing is misschien een beetje onverwacht, maar de ontvangers kunnen elkaar ook storen. Zo moet je ontvangers dus eigenlijk minimaal 50 cm uit elkaar plaatsen, of anders een gecombineerde ontvanger nemen, zoals een ACM-3500-3, die als 3 losse ontvangers te gebruiken is. Je kunt dus ook beter geen 2 inbouw-ontvangers in dezelfde lasdoos plaatsen. (zoals de AWMR-2 210)

Zenders kunnen elkaar ook heel goed storen. Stel je hebt de 2-kanaals wandschakelaar, zoals de AWST-8802, dan kun je beter niet beide knoppen tegelijk indrukken, want dan sturen ze de codes niet na elkaar, maar tegelijk. Dat is eigenlijk best wel een vreemde ontwerpbeslissing geweest, maar het is helaas zo.

Verschil per exemplaar

Zowel de zenders (vaak sensoren) als de ontvangers kunnen nogal verschillen per stuk. Zo heb ik 2 magneetsensoren in gebruik. De een haalt makkelijk ettelijke meters en door 1 muur heen, terwijl de ander amper 1 meter haalt.

Ook de ontvangers kunnen nogal verschillen in gevoeligheid. Ik heb bijvoorbeeld een inbouw-ontvanger al eens met succes verwisselt voor een ander exemplaar zodat het allemaal veel betrouwbaarder werkt.

De fitting-ontvangers, die je dus plaatst tussen een bestaande fitting en een lamp, schijnen ook nogal wisselend te zijn qua werking. Echter dat heb ik alleen van horen zeggen. Zo schijnt de lamp nogal eens de ontvanger te kunnen storen, zodat ‘ie niet meer uitgezet kan worden. Hierbij kan het dus ook uitmaken wat voor lamp er gebruikt is. De ouderwetse gloeilamp zal vermoedelijk wel goed werken, maar die is steeds zeldzamer aan het worden.

Wat schakelen?

Niet alleen de fitting-schakelaars zijn nogal kieskeurig in hetgeen ze kunnen schakelen. Zo kan bijvoorbeeld bijna geen enkele ontvanger een TL-buis met externe starter schakelen. Eigenlijk alleen de ACM-1000 kan dat. Gelukkig past die wel makkelijk in de armatuur van menig TL-lamp. (niet in metalen behuizing inbouwen!)

De inbouw-schakelaars die met 2 draden werken, zoals de AWMR-230, betrekken hun eigen energie via de aangesloten lamp. Dat wil dus zeggen dat er eigenlijk ook een stroompje moet lopen wanneer de lamp uit staat. Dat lukt je echter niet bij menig spaar- of LED-lamp. Een spaarlamp kan gaan flikkeren, of heel zwak branden en bij menig LED-lamp zal het gewoonweg niet werken. Wanneer die schakelaars optioneel ook een aansluiting voor de Nul-lijn (blauw) zouden hebben, zouden ze echt ideaal zijn. Alleen in combinatie met een domotica-systeem weet je dan niet of de lamp aan of uit staat, want ze ontvangen niet alleen maar schakelen ook op een ouderwetse schakelaar. Ze zenden alleen niet uit wanneer er geschakeld wordt met de handschakelaar.

Kortom, let heel goed op wat je wilt schakelen!

Gevoeligheid sensoren

Ik heb ook een aantal bewegingssensoren in gebruik. Een daarvan is op de overloop geplaatst. Die ziet prima in een horizontaal vlak. Dus wanneer je vanuit een kamer komt, gaat het licht netjes aan. Echter kom je vanaf beneden, dan moet je al bijna op de bovenste trede staan voordat het licht aan gaat. Dat is eigenlijk precies niet wat je zou willen op een trap en op elke etage een sensor plaatsen gaat aardig in de papieren lopen.

Na tijdje uit

Een aantal sensoren kan ook na een tijdje een ‘uit’ signaal sturen. De enkele wandschakelaar (AWST-8800), de magneetschakelaar (AMST-606) en de bewegingssensoren (APIR-2150 buitensensor en  AWST-6000 voor binnen) kunnen na een vaste periode ook een uit-signaal sturen. Dit is in te stellen in de zender zelf. Gek genoeg kan de dubbele wandschakelaar dit niet, maar misschien is er gewoonweg de ruimte niet voor in de schakelaar, omdat je dan 2x een tijd moet kunnen instellen.

Zo’n ‘uit’-schakelaar kan ook tegen werken. Bijvoorbeeld wanneer je 2 bewegingssensoren dezelfde lamp wilt laten schakelen.

Als een bewegingssensor aan het ‘aftellen’ is sinds de laatste beweging, zal deze ook geen ‘aan’ sturen zolang die sensor nog geen ‘uit’ heeft verzonden. Dus wanneer je met een wandschakelaar een lamp weer uitgezet hebt, zal deze pas weer aangezet worden door de bewegingssensor na de ingestelde periode van rust. (dus geen beweging)

Bij dergelijke ietwat complexe schakelwensen zal het KAKU-systeem al snel tekort schieten en dan zit de tijdgestuurde uitschakelmogelijkheid dus eigenlijk al snel in de weg. Het beste kun je dat soort meer complexe schakelingen door een domotica-systeem laten beheren. Gelukkig hoef je geen gebruik te maken van die mogelijkheid als deze erop zit.

Het kan echter wel een nadeel zijn dat sommige schakelaars echt een uit-signaal moeten sturen, zoals de magneetschakelaar. Zo kun je zo’n schakelaar niet zomaar combineren met een bewegingssensor en gaat de lamp dus uit wanneer je de deur weer dicht doet.

Bereik

Het bereik wat door de fabrikant genoemd wordt is nogal zacht uitgedruk “optimistisch” te noemen.

De handzenders blijken wel door 2 etages te kunnen komen (in elk geval nu nog, met volle batterijen), maar de sensoren halen een veel minder grote afstand. De bewegingssensoren hier zijn nog wel redelijk betrouwbaar binnen zo’n 5 meter van de ontvanger, maar de magneetsensoren dus niet. De vraag is ook waarom het soms niet werkt. Is dat omdat een ander apparaat ook aan het zenden is, of is de geringste storing al voldoende om het op die afstand te verstoren? Misschien dat de ene code ook makkelijker te versturen is dan de andere. Bijvoorbeeld de binaire code “101010”, is dat makkelijker goed te ontvangen dan “111000”? In de Homewizard kun je tenminste nog makkelijk een andere code genereren en proberen. Maar een andere afstandsbediening of sensor plaatsen om een andere code te proberen is veel lastiger. Spelen reflecties ook mee bij deze frequentie?

En is de oriëntatie van de zender en/of ontvanger ook nog van belang? Is er bijvoorbeeld een “boven” of een “voor/achter” bij de ontvangers waardoor de ontvangst veel beter is?

Het zou mooi zijn wanneer KAKU een 2e LED op de ontvanger kan zetten die aangeeft hoe goed de ontvangst is.

Het zou al een hoop schelen wanneer je in zou kunnen stellen dat een code 2x achter elkaar verzonden kan worden, of zoals bij de dubbele wandschakelaar, dat je beide knoppen tegelijk kunt bedienen en dat de codes na elkaar verzonden worden. Voor een domotica-systeem zou het 2x sturen van een code makkelijk te doen moeten zijn, maar bij een sensor kun je dat helaas niet instellen.

KAKU heeft zelf ook een repeater. Deze ontvangt tot 6 verschillende codes die dan herhaald worden. Nadeel is dat het dus kan storen op een ander commando wat je erna probeert te sturen, zoals je bij een dimmer zult doen. Of wanneer je je domotica-systeem een reeks aan codes laat sturen, kan de repeater een deel van die codes verstoren. Voordeel is wel dat je je bereik effectief verdubbelt. Echter laat deze repeater geen codes doorsturen die vaak in een reeks gebruikt worden.

Conclusie

Het is een mooi systeem, dat KAKU, maar het heeft zeker z’n beperkingen. Maar wanneer je weet wat die beperkingen zijn, kun je daar bij het ontwerp rekening mee houden en er toch een mooi systeem mee maken wat het gemak in huis een stuk kan vergroten.