Ik ben woonachtig in het gebied wat de laatste tijd regelmatig in het nieuws is i.v.m. aardbevingen als gevolg van de gaswinning in Groningen. Het is mij opgevallen dat de bevingen veel meer effect lijken te hebben in vergelijking met bevingen die even zwaar zijn, maar elders voorkomen.

De 3 (sommigen hebben het over 4) bevingen van de afgelopen 48 uur zijn hier gelukkig niet gevoeld, maar een collega die daar vlakbij woont (in Usquert) is er wakker van geworden, net als iedereen bij hem in de straat. Vermoedelijk heb ik ze niet gevoeld omdat ik al/nog lag te slapen en dat ik zo’n 15km verderop woon. Maar de bevingen van 16 augustus (een 3.6 volgens het KNMI) heeft iedereen in heel de provincie Groningen gevoeld en zelfs de beving van 19 januari (2.4) bij Overschild heb ik gevoeld.

Nu was die 2.4 dusdanig licht dat ik eerst het idee had dat onze kat mogelijk met de krabpaal tegen de bank zat te bonken, dus die beving zal menigeen zijn ontgaan, maar is dus wel degelijk voelbaar geweest op zo’n 6 km afstand (ik woon in het mooie Ten Boer)

Op de site van het KNMI is een mooi overzicht te vinden van de laatste zoveel aardbevingen in Nederland. Bovenstaand plaatje is daar ook van afkomstig.

De kracht van een beving

Op Wikipedia staat een duidelijk overzicht per punt op de Richter-schaal, wat de kracht en het effect van zo’n beving is.

Nu valt mij op dat kennelijk een beving van 3.0 – 3.9 normaal gesproken nauwelijks voelbaar is en vrijwel geen schade veroorzaakt. Echter de beving van 16 augustus had al zo’n 2700 schademeldingen bij de NAM tot gevolg en dat was “maar” een 3.6 en was door vrijwel iedereen in de provincie Groningen gevoeld.  Van vrienden heb ik gehoord dat in hogere flats in Groningen-stad vrijwel iedereen geschrokken buiten op straat stond na die beving en die flats staan toch al op zo’n 15 km van het epicentrum van toen.

Ook de bevingen in de nacht van 7/2 op 8/2 waren maar kleintjes, als je op de cijfers afgaat, een 2.7 en een 3.3 op de schaal van Richter en zouden dus eigenlijk ook niet voelbaar moeten zijn geweest. Maar mijn collega, een nuchtere Groninger, was er toch danig van onder de indruk en hij -en de hele buurt met hem- waren er wel wakker van geworden. De meesten al bij de eerste beving van (een 2.7).  Ook daarvan schijnen binnen de eerste 24 uur al ruim 250 schademeldingen te zijn binnengekomen bij de NAM en dat zullen er na dit weekend wel een stuk meer zijn, omdat men dan tijd (en daglicht) heeft gehad om eventuele schade te inspecteren.

Verschil in bevingen

Het lijkt er dus op dat de bevingen in Groningen heel anders zijn dan bevingen die niet door gaswinning ontstaan. Allereerst verschilt de diepte van de bevingen nogal. 3 km diepte in Groningen tegen 10 – 100 km diepte bij “normale” bevingen. Maar ik kan mij ook voorstellen dat de richting en mogelijk de frequentie van de trilling nogal kan verschillen. Hier in Groningen zal -vermoed ik- de grond naar beneden zakken, terwijl bij bevingen waarbij tektonische platen over elkaar schuiven vermoedelijk meer een horizontale trilling zal optreden.

Doordat de cijfers zo afwijken van de ‘beleving’ van de aardbevingen (of aardschokken zoals het KNMI het steevast blijft noemen) zat ik te denken aan een correctie-model voor de bevingen in Groningen.  Analoog aan de gevoelstemperatuur zou er dan behoefte kunnen zijn aan een ‘gevoelskracht’ voor aardbevingen. Vermoedelijk zou dat evenredig kunnen zijn met de totale schadepost per beving.

De “gevoelskracht”

Google geeft op dit moment nogal wat zweverige onderwerpen terug als zoekresultaat op de zoekopdracht “gevoelskracht”, dus misschien is er ook een betere benaming mogelijk hiervoor 😉

Als ik nu deze ervaringen (jaja, een paar bevingen meegekregen en nu al een expert 😉 ) leg langs het eerdergenoemde lijstje op Wikipedia, dan lijkt het erop dat de beving van 2.4 in Overschild wel overeen stemt met de omschrijving op Wikipedia. Daarvoor zou dus geen correctie nodig zijn.

Echter de bevingen van 16 augustus 2012 en 8 februari 2013, resp. 3.6 en 3.3, zijn door velen gevoeld en passen ‘gevoelsmatig’ dus niet in de 3.0 – 3.9 range als je uitgaat van de tabel op Wikipedia.  Vooral die van 16 augustus lijkt qua omschrijving meer op een “hoge 4” of een “krappe 5”, gelet op het grote aantal meldingen van schade en dat vrijwel iedereen in de hele provincie ‘m voelde (ook buitenshuis).

Ik zou niet weten waar dat grote verschil in ervaring vandaan komt en of er door gaswinning ook krachtige bevingen kunnen ontstaan met relatief weinig schade. Dus het is voor mij ook niet te zeggen waar zo’n correctie dan van af zou moeten hangen. Feit is echter wel dat de ervaring in Groningen op dit moment niet overeenkomt met de omschrijving op Wikipedia voor een beving van 3.0 – 3.9 op de schaal van Richter.

Effect van een beving met kracht 5.0?

Deze bevingen van rond de 3.0 en een recent gepubliceerd onderzoek hierover hebben in elk geval al wel een tsunami tot gevolg, namelijk een tsunami aan nieuwsberichten over de bevingen zelf. Er wordt in die onderzoeken gesproken over bevingen met een kracht van 4 tot 5 op de schaal van richter die in de toekomst zouden kunnen optreden door de gaswinning.

Mijn schatting voor de schade van de beving van 16 augustus is, dat dat de NAM ruim 1 miljoen euro gekost heeft of zal kosten. Ruim 2500 meldingen met een gemiddeld schadebedrag van zo’n 400 euro is al 1 miljoen.  Gegeven dat dat een beving was met een kracht van 3.6 op de schaal van Richter, dan is een beving met een kracht van 5.0 op diezelfde schaal dus 1.4 punt krachtiger.

Uit deze formule hiernaast is af te leiden dat een verschil van 1.4 op de Richter-schaal een verschil in energie is van een factor 125.  Dus bij een beving met een kracht van 5.0 zal 125 maal zoveel energie vrijkomen. Men zal dus rekening moeten houden met een schadebedrag wat minimaal 125x zo hoog is, oftewel 100-en miljoenen kan gaan kosten per beving. Dan heb ik het dus alleen nog maar over de schade die in geld uit te drukken is.

Nu valt het allemaal nog wel redelijk mee en is men vooral erg geschrokken, maar daar zal het bij dergelijk zware bevingen niet meer bij blijven.  Zoals eerder gezegd, past de omschrijving van een “grote 4” tot een “krappe 5” beter bij de “3.6” beving van augustus, en als we dus een 1.4 optellen bij een 5.0 uit dat lijstje, dan zouden we dus uitkomen op de omschrijving van een “6.5” beving en die luidt:

Wordt door alle betrokkenen met grote schrik ervaren; ook in een rijdende auto voelbaar; paniek; mensen verlaten snel hun huizen; grote scheuren in wegdek; veel gebouwen lopen matige tot zware schade op; oude en zwakke gebouwen kunnen helemaal instorten; bomen zwaaien heen en weer als bij sterke wind; tientallen doden en gewonden mogelijk; aan de kust kunnen vloedgolven optreden; grote schade mogelijk binnen een straal van meer dan 150 kilometer.

Ik vermoed dat het dan niet blijft bij een schadepost van 125 miljoen euro. Al was het alleen al omdat huizen in dit gebied dan ineens niet echt veel meer waard zullen zijn.

Maar goed, speculeren over de kosten van een aardbeving valt een beetje buiten het beoogde onderwerp van deze blogpost. Ik vraag me wel af of het mogelijk is om een soort van correctie-model voor de Groningse aardbevingen op te stellen, zodat de ervaringen van de bevingen hier beter te vergelijken is met de bevingen elders.