Ik moet wat bekennen… Ik heb nerd-minpunten gescoord. Niet doordat ik eindelijk bezig ben gegaan met het automatiseren van ons huis, maar omdat ik het grootste deel gedaan heb door op een bestel-knopje te drukken.

Hoe het zover heeft kunnen komen…

Al sinds mijn tienertijd leek het mij geweldig om alles in huis te automatiseren. Deels ook ingegeven door opmerkingen van mijn ouders als “doe nou toch eens het licht uit als je ergens klaar bent” 🙂 , maar niet in de laatste plaats omdat het natuurlijk geweldig is om techniek in te kunnen zetten om dingen gemakkelijker te kunnen maken.

Je eigen huis inrichten

Ik woon nu alweer een paar jaar in dit huis en het is een koopwoning, dus eindelijk eens de mogelijkheid om wat meer te kunnen doen in je huis dan hooguit een likje verf of een nieuw vloerkleedje. Echter bij het inrichten kom je er al snel achter dat bepaalde zaken toch echt niet zo makkelijk aan te passen zijn. Zo zitten lichtpunten vaak op de verkeerde plek in ‘t plafond evenals stopcontacten en lichtschakelaars. En laten die zaken nu net niet heel makkelijk te verleggen zijn. Dan kom je al snel uit op zaken als een X10-protocol, of de boel draadloos te gaan schakelen.

NXP (opgericht door Philips) was daar een paar jaar geleden ook al achter en was begonnen met “smart lighting“. Het idee is dat alle lampen een eigen uniek adres en een draadloze interface krijgen en dus draadloos te bedienen zijn (alleen nog draden nodig voor de stroomvoorziening). Het leuke hieraan is ook nog dat deze lampen de data aan elkaar doorgeven, mocht het bereik vanaf een lichtschakelaar niet voldoende zijn. Een mesh-grid, gebaseerd op het Zigbee protocol. Op papier een geweldig systeem, maar jaren later zie je ze nog steeds niet bij de winkel-om-de-hoek in de schappen liggen. De Philips Hue-lampen lijken trouwens hierop gebaseerd te zijn. (maar wel duur met 60 euro per lamp)

Een ander bekend systeem, wat wel ruimschoots verkrijgbaar is, is het KlikaanKlikuit systeem (KAKU). Dit is redelijk betaalbaar en werkt volgens het simpele principe dat je een ontvanger hebt die iets schakelt of een zender die een (voor die zender uniek) aan-, danwel een uit-signaal kan sturen. Elke ontvanger kun je laten luisteren naar maximaal 6 zender-codes. Er zijn genoeg codes mogelijk om geen last van conflicten te krijgen (>64 miljoen). Er is een aantal ‘zenders’ te krijgen, zoals een deurbel, een bewegingsmelder, een magneetcontact of gewoon een wandschakelaar en een groot aantal ontvangers om dingen te schakelen.  D’r zijn ook nadelen, zoals geen feedback of een code ontvangen is, beperkt bereik en geen versleuteling. (dus niet gebruiken om je garagedeur mee te openen)

Wat automatiseren?

Met alleen het KAKU-systeem kun je al redelijk wat automatiseren in huis. Zo kun je in een aantal KAKU-zenders instellen of ze ook automatisch na een bepaalde tijd een ‘uit’-signaal moeten sturen. De bewegingsmelder is zelfs zo slim om pas een uit-signaal te sturen na de ingestelde tijd na de laatste beweging en ook alleen maar aan schakelen wanneer het donker genoeg is. Ideaal voor gang- of buitenverlichting bijvoorbeeld. Echter alles wat aangestuurd moet worden, moet wel in het bereik van een zender vallen en dat kan soms nogal lastig worden. De reikwijdte van de zenders en de gevoeligheid van de ontvangers kan soms namelijk nogal verschillen per exemplaar. Dat kan het bijvoorbeeld al praktisch onmogelijk maken om een enkele schakelaar bij de deur te plaatsen met als functie “alle lichten nu uitzetten”, omdat misschien niet alle ontvangers in huis bereikbaar zijn vanaf de voordeur.

Sommige dingen zou je ook op bepaalde tijden willen schakelen, zoals “tuin sproeien als de zon onder gaat”. Er is wel een KAKU afstandsbediening die je kunt programmeren om op bepaalde tijd iets te schakelen, maar bijvoorbeeld het moment dat de zon ondergaat verschilt nogal van dag tot dag.

Ook zou je bijvoorbeeld een melding willen krijgen wanneer je niet thuis bent en de rookmelder gaat af, of een bepaalde deur of raam staat open, of wil je zien hoe warm het bijvoorbeeld thuis is.

Tijd voor een centrale, maar welke?

Om de meer complexe schakel-regels, maar ook het probleem van beperkt bereik, op te lossen is er een centrale nodig die alles regelt. Hiervoor is er al een aantal open source projectjes gestart, zoals OSA, FreeDomotic, OpenRemote, Domoticz, Domotiga, PiDome, en last-but-not-least NoDo.

Het grote voordeel van al die projecten is dat je vrijwel niet beperkt wordt, anders dan door je beschikbare vrije tijd.

Nadeel is wel dat het erg moeilijk is om met zelfbouw het hobby-niveau te ontstijgen en de WAF speelt bij huis-automatisering ook wel een redelijk belangrijke rol.

De prijs valt wat mij betreft in deze vergelijking een beetje in neutraal gebied. Iets wat netspanning moet schakelen ga je liever niet zelf maken en dus zit je al snel op KAKU schakelaars als veruit het goedkoopste alternatief. Hetzelfde geldt voor dingen die in ‘t zicht hangen zoals een bewegingsmelder of een wandschakelaar en dan kom je dus ook op KAKU-zenders uit. Bij een beetje uitgebreide installatie zit je dan toch al snel aan een paar-100 euro aan schakelmateriaal, ongeacht de keus van de centrale.

Een zelfbouw centrale kost aan hardware meestal niet veel, maar in de loop der jaren heb ik wel ervaren dat het vaak niet blijft bij de oorspronkelijke componentenkeus. Dus de uiteindelijke kostprijs is vaak heel lastig in te schatten.

Toch maar iets kopen?

Uiteraard is er kant-en-klaar ook genoeg te koop op het gebied van domotica. Echter de prijzen daarvan lopen van 100 euro tot ruim over de 20’000 euro en gek genoeg zegt de prijs ook niet echt veel over het gebruiksgemak of de mogelijkheden.

De Home Wizard hier in huis

Uiteindelijk ben ik bij het Nederlandse HomeWizard uitgekomen en heb daar de ‘awareness kit’ besteld. (N.B. de Homewizard is alleen te krijgen in combinatie met andere items, dus de exacte prijs is onbekend, maar ligt rond de 200 euro)

De Homewizard is een centrale die volledig draadloos werkt. Communicatie met ‘t internet en de app op je mobieltje of tablet gaat via de WiFi en verder kan er nog gecommuniceerd worden op de 433 MHz band en de 868 MHz band. Voor deze laatste 2 frequenties is er een hoop apparatuur te krijgen, zoals weerstations, thermometers, rookmelders en ook het KAKU-systeem.

De bediening gaat eigenlijk alleen maar via ‘apps’ (Android of Apple’s iOS) of via een ‘web-app‘. Het is ook mogelijk om notificaties te krijgen vanuit huis, wanneer bijvoorbeeld de rookmelders afgaan en ook is het mogelijk om het geheel vanaf buiten te bedienen via het internet. Alle communicatie gaat in dat geval via de servers van HomeWizard, zodat er geen poortjes open gezet hoeven te worden in de router. Zolang je thuis bent gaat de communicatie uiteraard rechtstreeks. (Ook bij gebruik van de web-app)

Het is mogelijk om voor ‘awareness sensoren’ bepaalde acties in te stellen, zoals “schakel die-en-die in voor zus-en-zoveel minuten tussen zonsondergang en zoveel minuten voor zonsopkomst”. Helaas is dat een van de weinige condities die je kunt opgeven. Ik had graag gezien dat je meer condities zou kunnen opgeven zoals “schakel lamp pas uit als alle bewegingssensoren gedurende N minuten geen beweging meer gezien hebben” of “geef een melding op de mobiel wanneer ‘ik ben weg’ scene actief is en raam gaat open” of “doe zonnescherm niet naar beneden wanneer raam open staat”. Het is helaas ook niet mogelijk om acties te koppelen aan een melding van de rookmelder (bijv. doe licht aan). Maar misschien dat dergelijke conditionele acties en acties n.a.v. een rookmelding er in de toekomst nog in komen. Er is in elk geval al behoorlijk wat toegevoegd de afgelopen tijd.

Voor diegene die niet daarop wil wachten en ook niet zelf wil gaan programmeren, is er Homewizard Process Monitor (HPM). Dit is een site die actief  je Homewizard in de gaten houdt en aanstuurt en op die manier het gebruik van meer complexe acties toestaat. Het nadeel is wel dat je iemand moet vertrouwen met je inloggegevens van je huisautomatisering…

Is het het geld waard?

Vooral in het begin, tijdens het configureren van de eerste paar schakelaars, bekroop mij het gevoel van “Hmm dat had ik ook rechtstreeks kunnen doen via KAKU-schakelaars”. Echter na een paar schakelaars was al snel duidelijk dat het beperkte bereik van het KAKU-signaal echt een centraal punt vereist vanwaar de boel gecoördineerd wordt. Ook de plaatsing van (inbouw) schakelaars gaat dan ineens meespelen, omdat je ze niet te ver weg wilt hebben vanwege het bereik, maar ook niet te dicht bij elkaar omdat ze dan storen. Al met al loop je dan nogal wat te schuiven en wisselen met de ontvangers en dan is het opnieuw toekennen van een code toch heel veel meer werk dan gewoon een labeltje aanpassen in de Homewizard. (zeker als ze ingebouwd zitten)

Ik had nog wel wat moeite de eerste keer met het instellen van de WiFi op mijn HomeWizard. Uiteindelijk bleek gewoon dat de Windows applicatie om het in te stellen al lang de instellingen goed had gezet, maar dat er desondanks toch een foutmelding verscheen. Dus een tip: Probeer gewoon of de Homewizard al te bereiken is via de app, wanneer de configuratie-tool een foutmelding geeft. Voor de rest werkt alles gewoon meteen en zonder problemen en het ziet er goed uit.

Of het voor een ander de pak ‘m beet 200 euro waard is, die de HomeWizard kost, durf ik niet te zeggen. Feit is wel dat ik tegenwoordig erg krap in m’n vrije tijd zit en dan had ik dit als zelfbouwproject de komende maanden waarschijnlijk niet veel verder gekregen dan een test-opstelling op mijn bureau.  Voor mij is dit eigenlijk niet eens meer een vraag. Technisch gezien zou ik ook best zoiets zelf moeten kunnen bouwen, maar in de praktijk zou ik er gewoon niet aan toe zijn gekomen. Maar al-met-al ben ik eigenlijk dik tevreden met hoe makkelijk het allemaal werkt.

Zeer binnenkort komt er nog een uitbreidingsmodule voor de HomeWizard op de markt, die je tussen de thermostaat en de verwarmingsketel plaatst, waarmee je hopelijk ook op je gasverbruik kunt besparen. De prijs is vooralsnog onbekend.

Bespaartips

Vrijwel alles wat door de Homewizard ondersteund wordt, is ook te koop in de Homewizard webshop. Echter dat is lang niet altijd de goedkoopste aanbieder.

Zo heb ik het grootste deel van mijn KAKU-spullen bij de Gamma en bij www.handig.nl gekocht. De Gamma heeft zo af en toe leuke aanbiedingen met 20% korting bijvoorbeeld.

Wat hier verkocht wordt onder de “KlikaanKlikuit” merknaam, lijkt ook onder andere namen verkocht te worden, zoals “CoCo” (Engelstalige variant), “Elro” (AB600 ‘Home Comfort’ serie), “Intertechno” of  “DI-O” Vooral het inbouw-spul van allen lijkt als 2 druppels water op die van KAKU en ze worden allemaal door de HomeWizard ondersteund. Mogelijk dat sommige winkels aanbiedingen hebben onder een van deze andere merknamen.

De rookmelders kosten bij Homewizard zelf per stuk zo’n 20 – 25 euro (afhankelijk van aantallen), maar Amazon verkoopt ze voor ongeveer de helft. Voor een enkel exemplaar misschien niet goedkoper door de verzendkosten, maar mocht je er redelijk wat willen plaatsen, dan kan het interessant zijn.

Er worden niet heel veel (IP-)webcams ondersteund door de Homewizard, maar die ondersteund worden, zijn wel op meer plekken te krijgen. Echter de prijs op de Homewizard-site lijkt een redelijk gangbare adviesprijs te zijn, dus je moet maar net een winkel met een actieprijs treffen wil het uit kunnen.

In een volgend artikel zal ik ingaan op de dingen die ik ben tegengekomen bij het plaatsen van de KAKU-producten en hoe dat samenwerkt met de HomeWizard.