Een van de grootste energieverbruikers in huis is je verwarming. Het op afstand kunnen schakelen van je verwarming geeft je kansen om je portemonnee, het milieu en onze gasbel te sparen.

Thuis heb ik, net als veel huizen, een thermostaat die je kan programmeren met een dag, avond en nachttemperatuur. Ook kan ik de thermostaat, als ik op vakantie ga of een een dagje weg ga, programmeren dat tijdens de afwezigheid de kachel laag staat en wanneer ik weer thuis kom, de kachel weer het normale programma volgt.

Hoe mooi zou het zijn als je ook op afstand het vakantieprogramma kan activeren en als je bijna thuis bent de kachel weer ¨normaal¨ kan laten werken?

Er zijn kant en klare oplossingen te krijgen, maar die zijn vaak niet goedkoop en van energiebesparing is vaak geen sprake. Zie ook de uitzending van Kassa hierover.  Gelukkig kan je zoiets om wel energie te besparen, vrij simpel en goedkoop zelf maken.

We kijken eerst wat er aan de kant van de verwarming nodig is en vervolgens hoe de verwarming kan worden geschakeld met een KaKu schakelaar. Met een HomeWizard of een ICS1000 of een andere oplossing kun je vervolgens je verwarming met een app sturen.

Wat heb je nodig

• Een thermostaat met een Tele ingang (Honeywell thermostaten hebben deze vanaf 1999).
• Een schroevendraaier met vijl om de “beveiligde” schroefjes los te kunnen draaien of een boormachine om deze schroefjes uit te boren.
• Een kruisschroevendraaier om de kabeltjes in de stekkerdoos los te schroeven.
• Soldeerbout, soldeertin en een stukje 230 V draad.
• Iets om koperbaantje op printje te onderbreken.
• Kroonsteentjes (en eventueel lasklemmen), 230 V kabel en een inbouwdoos om het netjes weg te werken.
• Een multimeter waarmee je 230 V kan meten en weerstandswaarden mee kan meten.
• Een Kaku APA3-1500R stekkerdoos met afstandbediening waarvan een stekkerdoos omgebouwd moet worden.
• Gezond verstand en kennis van elektriciteit (of een vriend / buurman die je kan helpen).

CV installatie

Mijn verwarming werkt met een thermostaat die in de woonkamer hangt. Ik heb een Honeywell Chromotherm IV Modulation thermostaat. Deze stuurt met het Open Therm protocol mijn CV ketel. Deze thermostaat kan geprogrammeerd worden, maar het mooie van deze thermostaat is de TELE ingang. Deze Tele ingang zit ook op veel andere Honeywell thermostaten (vanaf 1999). Wanneer het TELE contact wordt gesloten regelt de thermostaat de temperatuur naar een vooringestelde waarde. In mijn geval heb ik dat ingesteld op 15 graden.

Marktplaats is een goede plek om een goed functionerende kamerthermostaat te kopen die met het opentherm protocol de cv ketel kan aansturen.

Chromotherm Vision, Touch,  Modulation, CMT937, IV en IV modulation beschikken in ieder geval over een tele ingang die goed gebruikt kan worden.

Ook schakelende (werkende volgens het aan/uit protocol) Honeywell thermostaten zijn voorzien van een TELE ingang. En ook deze kun je dus op afstand ¨lager¨ zetten.

Foto: De Chromotherm IV thermostaat, op afstand in de TELE stand geschakeld

Bij een chromotherm IV (schakelend) moet je wat meer moeite doen om de tele contacten te bereiken, Hoe dit moet kun je in hier vinden.

Een thermostaat (zowel met aan/uit als bij opentherm) is verbonden met de CV ketel met twee draden, De TELE verbinding van de thermostaat heb ik met twee andere draden verbonden die naar de CV ruimte gaan.  Door deze extra draden, kun je de aangepaste KAKU-ontvanger uit het zicht in de CV-ruimte plaatsen en vanaf daar de TELE-stand schakelen.

Om het Tele contact te laten werken moet je op je thermostaat nog wel de instelling op je thermostaat aanpassen zodat signalen van het tele contact worden geaccepteerd.  Dit kan via het service-menu (voor chromotherm IV is dit te bereiken via pijl omhoog, pijl omlaag en de i) Handleiding chromotherm IV  en Chromotherm IV modulation.

Van de onderstaande thermostaten is bekend dat deze een Tele-Ingang hebben die gebruikt kan worden.

• Honeywell Chronotherm iv (0/1 en modulation);
• Honeywell Chronotherm Vision;
• Honeywell Chronotherm Touch;
• Honeywell Chronotherm (CMT907G1003);
• Honeywell Chronotherm modulation (2004-2010)

De TELE-contacten moeten met een zogenaamde ¨potentiaal vrij contact¨ geschakeld worden. Dit is is een schakelaar waar geen spanning op staat. Dit potentiaal vrije contact kan je maken met een relais. En dat relais kunnen we dan op afstand sturen. In het onderstaande stukje is beschreven hoe met een KaKu stekkerdoos een op afstand bediend relais gemaakt kan worden.

KaKu Potentiaal vrije schakelaar

Met een KaKu APA 3 – 1500R kan een potentiaal vrije schakelaar gemaakt worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het in deze stekkerdoos aanwezige relais.

Dat kan door de volgende stappen uit te voeren.

Allereerst moet de schakelaar geprogrammeerd worden zodat deze gekoppeld is aan een schakelaar of afstandbediening.

Vervolgens moet de stekkerdoos open gemaakt worden. Dit kan door de twee schroefjes los te draaien of de schroefjes uit te boren (het zijn ¨beveiligde¨ schroefjes die niet met een standaard schroevendraaier  losgedraaid kunnen worden). Wanneer de schroefjes verwijderd zijn kan de stekkerdoos opengemaakt worden en het printje uit de stekkerdoos gehaald worden. Zie ook het artikel voor het schakelen van de ventilator.

Foto’s : Het openen van de KaKu schakelaar en het verwijderen van het printje

Aan het printje van de KaKu schakelaar zitten 3 draden: een nul (de blauwe draad), een voeding (de zwart-witte draad) en een geschakelde voeding (de zwarte draad). Wanneer de schakelaar ingeschakeld wordt door een relais een verbinding gemaakt tussen de zwarte en zwart-witte draad en komt er 230 V op de zwarte draad te staan. Dit is niet waarmee de thermostaat geschakeld kan worden. Het relais moet losgekoppeld worden van de 230 V voeding, of hier: het zwart-witte voedingsdraadje. Met de datasheet van het relais kan vastgesteld worden welk pinnetje wat doet.

Foto: De achterkant van het printje met hierop aangegeven waarvoor de pinnetjes zijn

Op de plek waar de zwart-witte draadje binnenkomt zijn er een 4-tal diodes gekoppeld (diodebrug) die worden gebruikt voor de voeding van het KaKu printje aan de andere kant zit er een verbinding naar het relais. Deze verbinding naar het relais moet losgehaald worden.

Gelukkig is het gebiedje waar de aansluitingen op het printje lekker groot. Het printbaantje kan op deze plek goed onderbroken worden. Hier kan bijvoorbeeld een kleine frees worden gedaan. Het is belangrijk dat een goede scheiding wordt aangebracht tussen het relais en de voeding.  Denk hierbij aan voldoende afstand tussen het klemmetje van het relais en het baantje waarop de diodebrug op zit en het zwart witte kabeltje binnenkomt. Bij 230V wordt altijd een isolatie-afstand van minimaal 3 mm aangeraden.

Het is handig om een scheiding gemaakt tussen de diodes en het zwart witte draadje. Op die manier kan het zwart-witte draadje gebruikt worden als de ene kant van het relais en het zwarte draadje als de andere kant van het relais.

Wanneer de scheiding is aangebracht moet, er natuurlijk wel voor worden gezorgd dat KaKu nog steeds gevoed wordt. Dit kan door  een draadje te solderen op de diodebrug.

Het resultaat van het freeswerk en het erop gesoldeerde draadje is te zien op de onderstaande foto. Op de foto is te zien dat het printje nu 4 draadjes heeft: een blauwe (nul), een extra rode (voeding) – gesoldeerd op de diodebrug, de zwart-witte (ene zijde van het relais) en een zwarte (andere zijde van het relais).

Foto: Situatie van het printje met de onderbroken printbaan en een voeding voor het printje (op de diodebrug)

Nu moet eerst gemeten worden of alles goed is aangebracht. Als eerste moet gekeken worden of beide zwarte draadjes niet gekoppeld zijn aan de voeding (kijk de weerstand na tussen het rode kabeltje en het zwart – witte kabeltje). Doe dezelfde check voor de weerstand tussen het blauwe draadje en de twee zwarte draadjes.

Na deze check is het tijd voor de volgende stap. Het beste is om twee kroonsteentjes aan het printje vast te maken en dit in een installatiedoos in te bouwen. De blauwe en de (in mijn geval) rode draad die ik op het printje heb gesoldeerd sluiten we (met een stekker) aan op 230 V voeding. Nu kan er gecontroleerd worden of de twee zwarte draadjes nog steeds vrij zijn van spanning. Vervolgens kan er gecontroleerd worden of het relais werkt door de afstand bediening te gebruiken. Controleer met een multimeter of de weerstand van het relais verandert wanneer je de afstandbediening gebruikt.

Wanneer je alle testen hebt uitgevoerd kun je de draadloze en aangepaste KaKu schakelaar aansluiten op de Tele Contacten van je thermostaat.

Foto: Situatie bij mijn CV ketel: De Opentherm bekabeling van de kamerthermostaat loopt door naar de ketel. De Tele bekabeling is gekoppeld aan het telemetrie doosje (of potentiaal vrije schakelaar geschakeld met KaKu)

Foto: Detail van de koppeling tussen de kamerthermostaat (uitgevoerd met een 4-aderige kabel) en de telemetrie (KaKu doosje) gekoppeld aan de TELE ingang van de kamerthermostaat en de CV gekoppeld aan de Opentherm poort van de kamerthermostaat.

In het onderstaande blokschema zijn de aansluitingen schematisch aangegeven.

Schema: De CV ketel wordt alleen vanuit je kamerthermostaat aangestuurd (middels opentherm of een 0/1 sturing). Het potentiaal vrije contact schakelt de tele ingang van de thermostaat.

Als laatste kun je met je controleren of je thermostaat omschakelt naar de Tele instelling wanneer je op je afstandbediening drukt. Wanneer je je KaKu potentiaal vrije schakelaar koppelt aan je homewizard, dan kun je met de app vanaf overal je verwarming schakelen.

Tot slot

Tot slot een opmerking: de handleiding hierboven omschrijft de situatie zoals ik deze gevonden, onderzocht en gebouwd heb. Wanneer je zelf deze aanpassing ook wil gaat doen, dan is het jouw project onder jouw verantwoordelijkheid. Bij jou kan de situatie net anders zijn. Je werkt met netspanning (230 V), dat is gevaarlijk voor mensen maar ook voor de apparatuur waar je het KaKu setje op aan gaat sluiten. Het mag duidelijk zijn dat wanneer er 230 V op de klemmen van de Opentherm ingang van de CV en/of die van de thermostaat (delen van) de CV en/of thermostaat onherstelbaar zal beschadigen of brand kan veroorzaken.

Doe je project met gezond verstand, op een veilige manier en controleer alles uitgebreid en stap voor stap voordat je daadwerkelijk de spanning aanbrengt. Vraag, indien je denkt dat dit beter is, hulp van iemand met elektrotechnische kennis.

Veel plezier met de schakeling.

p.s. : Wanneer je het te eng vindt om het printje aan te passen kun je natuurlijk ook een los relais kopen (op 230V) wat geschakeld wordt door een KaKu stekkerdoos. Bijvoorbeeld via Conrad.

Ook hier moet je weer gebruik maken van de “NO” contacten (normally open).